ภาษาพม่า

ภาษาพม่า မြန်မာဘာသာ
เสียงอ่าน:	mjànmà bàθà
พูดใน:	พม่า ไทย บังคลาเทศ มาเลเซีย สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ออสเตรเลีย ลาว สิงคโปร์
จำนวนผู้พูด:	32 ล้าน (ภาษาแม่) และภาษาที่สอง 10 ล้าน
อันดับ:	29
ตระกูลภาษา:	จีน-ทิเบต  ตระกูลภาษาย่อยทิเบต-พม่า   ภาษากลุ่มพม่า-โลโล    ภาษาพม่า
ระบบการเขียน:	อักษรพม่า
สถานะทางการ
ภาษาทางการใน:	พม่า
ผู้วางระเบียบ:	คณะกรรมการภาษาเมียนม่าร์
รหัสภาษา
ISO 639-1:	my
ISO 639-2:	bur (B)	mya (T)
ISO 639-3:	mya
บทความนี้มีอักษรในตระกูลอักษรพราหมีปรากฏอยู่ คุณอาจเห็นสัญลักษณ์อื่นแทนตัวอักษร หรือมองเห็นสระวางผิดตำแหน่ง หากคอมพิวเตอร์ของคุณไม่สามารถแสดงผลได้อย่างถูกต้อง
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมภาษา

ภาษาพม่า (မြန်မာဘာသာ) เป็นภาษาราชการของประเทศพม่า จัดอยู่ในในตระกูลภาษาย่อยทิเบต-พม่า อันเป็นสาขาย่อยของตระกูลภาษา โดยเป็นภาษาแม่ของคนประมาณ 32 ล้านคนในพม่า และเป็นภาษาที่สองของชนกลุ่มน้อยในพม่า และในประเทศอินเดีย ประเทศบังคลาเทศ ประเทศมาเลเซีย ประเทศไทย และสหรัฐอเมริกา ภาษาพม่าเป็นภาษาที่มีระดับเสียง หรือวรรณยุกต์ มีวรรณยุกต์ 4 เสียงและเขียนโดยใช้อักษรพม่า ซึ่งดัดแปลงจากอักษรมอญอีกทอดหนึ่ง และจัดเป็นสมาชิกในตระกูลอักษรพราหมี รหัส ISO 639 สำหรับภาษาพม่าคือ 'my' และรหัส SIL คือ BMS

ภาษาถิ่นและสำเนียง

ภาษาพม่ามาตรฐานคือสำเนียงย่างกุ้ง ภาษาถิ่นในพม่าภาคเหนือและภาคใต้จะต่างจากภาษากลาง ภาษาถิ่นในเขตยะไข่หรืออารกัน ยังมีเสียง /ร/ แต่สำเนียงย่างกุ้งออกเสียงเป็น /ย/ ภาษาพม่าแบ่งอย่างกว้างๆได้ 2 ระดับ คือระดับทางการใช้งานวรรณคดี งานราชการและวิทยุกระจายเสียง ระดับไม่เป็นทางการใช้ภายในครอบครัวและกับเพื่อน พระภิกษุชาวพม่ามักพูดกันเองด้วยภาษาบาลี ซึ่งได้รับอิทธิพลจากพุทธศาสนา

ระบบเสียง

พยัญชนะ

เสียงสัทอักษรพยัญชนะในภาษาพม่า (เสียงแปร) มีอยู่ด้วยกันดังต่อไปนี้

	ริมฝีปากทั้งสอง	ริมฝีปากล่าง-ฟันบน	ปุ่มเหงือก	หลังปุ่มเหงือก และ เพดานแข็ง	เพดานอ่อน	ผนังคอ	ไม่มีที่
เสียงกัก และ เสียงผสมเสียดแทรก	pʰ p b	tʰ t d		tɕʰ tɕ dʑ	kʰ k ɡ	ʔ
เสียงนาสิก	m̥ m	n̥ n		ɲ̥ ɲ	ŋ̊ ŋ		ɴ
เสียงเสียดแทรก		θ (ð)	sʰ s z	ʃ		h
เสียงเปิด		(ɹ)		j	(w̥) w
เสียงข้างลิ้น		l̥ l

การถอดเป็นอักษรโรมัน

ภาษาพม่าไม่มีระบบการถอดเป็นอักษรโรมันที่แน่นอน คำหลายคนสะกดต่างจากที่ออกเสียง เช่น คำว่าพระพุทธเจ้า ออกเสียงว่า pha-ya แต่เขียนว่า bu-ya การถอดภาษาพม่าเป็นอักษรโรมันจึงทำได้ยากแต่พอจะใช้การถอดเป็นอักษรโรมันของภาษาบาลีมาเทียบเคียงได้ หรือบางทีอาจใช้ระบบ MLCTS

ไวยากรณ์

การเรียงคำเป็นแบบ ประธาน-กรรม-กริยา ยกเว้นคำว่า ga (เป็น) ซึ่งจะวางต่อจากประธาน คำสรรพนามเปลี่ยนตามเพศและสถานะของผู้ฟัง เป็นภาษาพยางค์เดี่ยว แต่มีรากศัพท์และการเติมคำอุปสรรค การเรียงคำในประโยคไม่มีบุพบท สันธานแต่ใช้การเติมปัจจัย

คำคุณศัพท์

คำคุณศัพท์มาก่อนคำนาม เช่น chuo-dé lu (สวยงาม + dé + คน = คนสวย) หรือตามหลังนาม เช่น lu chuo (คนสวย) การเปรียบเทียบใช้คำอุปสรรค à-คำคุณศัพท์-ปัจจัย zon คำคุณศัพท์บอกจำนวน ตามหลังคำนาม

คำกริยา

รากศัพท์ของคำกริยามักเติมปัจจัยอย่างน้อย 1 ตัว เพื่อบอกกาล ความสุภาพ รูปแบบกริยา เป็นต้น ไม่มีการใช้คำสันธาน รูปกริยาไม่เปลี่ยนตามบุคคล จำนวน หรือเพศของประธาน ตัวอย่างเช่น คำกริยา sá (กิน) เป็น

• sá-dè = กิน ปัจจัย dè ใช้แสดงปัจจุบันกาลหรือใช้เน้นย้ำ
• sá-gè-dè = กินแล้ว ปัจจัย gè/kè แสดงอดีตแต่ไม่จำเป็นต้องใช้เสมอไป ปัจจัย dè ในที่นี้เป็นการเน้นย้ำ
• sá-nei-dè = กำลังกิน nei เป็นอนุภาคแสดงว่าการกระทำนั้นกำลังเกิดขึ้น
• sá-bi = กำลังกินอยู่ ปัจจัย bi นี้ใช้กับการกระทำที่ประธานเริ่มกระทำและยังไม่เสร็จสิ้น
• sá-mè = จะกิน อนุภาค mè นี้ใช้แสดงอนาคตและยังไม่เกิดขึ้น
• sá-daw-mè = จะกิน(ในไม่ช้า) อนุภาค daw ใช้กับเหตุการณ์ที่ใกล้จะเกิดขึ้น

คำนาม

คำนามภาษาพม่าทำให้เป็นพหูพจน์โดยเติมปัจจัย dei (หรือ tei ถ้ามีเสียงตัวสะกด) อาจใช้ปัจจัย myà ที่แปลว่ามากได้ด้วย ตัวอย่างเช่น nwá = วัว nwá- dei = วัวหลายตัว จะไม่ใช้ปัจจัยแสดงพหูพจน์เมื่อมีการแสดงการนับคำนาม เช่น เด็ก 5 คน ใช้ว่า kelei (เด็ก) ngá (5) yauk (คน)

ลักษณนาม

ภาษาพม่ามีลักษณนามเช่นเดียวกับภาษาจีน ภาษาไทย และภาษามาเลย์ คำลักษณนามที่ใช้ทั่วไปได้แก่

• bá ใช้กับคน (เฉพาะพระสงฆ์และแม่ชี)
• hli ใช้กับสิ่งที่เป็นชิ้น เช่น ขนมปัง
• kaung ใช้กับสัตว์
• ku ใช้กับสิ่งไม่มีชีวิตโดยทั่วไป
• kwet ใช้กับสิ่งที่บรรจุของเหลวเช่น ถ้วย
• lóun ใช้กับวัตถุรุปกลม
• pyá ใช้กับวัตถุแบน
• sin หรือ zín ใช้กับสิ่งที่มีล้อ เช่นรถ
• su ใช้กับกลุ่ม
• ú ใช้กับคน (เป็นทางการ)
• yauk ใช้กับคน (ไม่เป็นทางการ)

คำสรรพนาม

คำสรรพนามที่เป็นรูปประธานใช้ขึ้นต้นประโยค รูปกรรมจะมีปัจจัย –go ต่อท้าย ตัวอย่างคำสรพนาม เช่น

• ฉัน เป็นทางการ ผู้ชายใช้ kyaw-naw ผู้หญิงใช้ kyaw-myaไม่เป็นทางการใช้ nga พูดกับพระสงฆ์ใช้ da-ga หรือ da-be-daw (หมายถึง นักเรียน)
• เธอ ไม่เป็นทางการใช้ nei หรือ min เป็นทางการใช้ a-shin หรือ ka-mya
• เรา ใช้ nga-do
• พวกคุณ ใช้ nei-do
• เขา ใช้ thu
• พวกเขา ใช้ thu-do
• มัน หรือ นั่น ใช้ (ai)ha

คำศัพท์

คำศัพท์ส่วนใหญ่มาจากภาษาตระกูลทิเบต-พม่า ศัพท์เกี่ยวกับศาสนา การศึกษา ปรัชญา รัฐบาลและศิลปะ ได้มาจากภาษาบาลีเป็นส่วนใหญ่ คำยืมจากภาษาอังกฤษมักเกี่ยวกับธุรกิจหรือการปกครองสมัยใหม่ คำยืมจากภาษาฮินดีมักเกี่ยวกับอาหารและการปรุงอาหาร

แหล่งข้อมูลอื่น

?????	หน้านี้มีตัวอักษรพม่าที่อาจจะไม่แสดงผล ควรติดตั้งฟอนต์ยูนิโคดสำหรับอักษรพม่า

• Burmese at Ethnologue
• Online Burmese lessons
• Omniglot: Burmese Language
• Burmese language resources จาก โรงเรียนตะวันออกและแอฟริกันศึกษา (School of Oriental and African Studies หรือ SOAS)
• Online Burmese Bible
• Myanmar Character Picker
• Virtual Myanmar Keyboard