1633405 ห้องสมุดประชาชน
Public Library
2 (2 - 0)
ผู้สอน : รศ. จุมพจน์ วนิชกุล
โปรแกรมวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศศาสตร์
คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
สถาบันราชภัฏกาญจนบุรี
อ. เมือง กาญจนบุรี 71000
chumpot@hotmail.com
งานบริการจ่าย - รับ
งานบริการทั่วไปของห้องสมุด เน้นการให้บริการทั่วไปแก่ประชาชน นักเรียน นัก ศึกษา ครูอาจารย์ที่เข้ามาใช้บริการ ของห้องสมุดเป็นงานที่จัดทำอยู่ตลอดเวลา
บริการจ่าย - รับ (งานบริการยืม - คืน หนังสือ)
งานบริการด้านนี้ บรรณารักษ์ห้องสมุดประชาชนให้บริการอยู่ตลอดเวลา เพราะ บริการจ่าย-รับ หรือ บริการยืม - คืน หนังสือ เป็นงานห้องสมุดที่เกี่ยวกับการให้ยืมการติดตามทวงถาม การปรับ การเก็บสถิติต่าง ๆ ของงานจ่าย - รับ จัดระบบต่างๆ เพื่อให้การยืมและรับคืนมีประสิทธิภาพ เพื่อมุ่งอำนวยความสะดวกให้แก่ผู้ใช้บริการ (จารุวรรณ สินธุโสภณ 2521:36) งานบริการจ่าย-รับ มีวัสดุอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องดังต่อไปนี้
วิธีการยืม
ผู้ยืมส่งบัตรห้องสมุดของผู้ยืม ให้เจ้าหน้าที่พร้อมหนังสือ เจ้าหน้าที่ประทับวันยืมวันกำหนดส่งลงในบัตรผู้ยืม บัตรหนังสือเจ้าหน้าที่จะดึงออกมาจากซองมาประทับวันยืมวันกำหนดส่ง เขียนเลขประจำตัวผู้ยืม เก็บบัตรหนังสือไว้ ส่งบัตรผู้ยืมคืนเจ้าของบัตร บัตรหนังสือที่เก็บไว้ เมื่อสิ้นวัน นำมาแยกประเภทหนังสือสารคดี เรียงตามเลขหมู่ นวนิยายเรียง ตามลำดับอักษร ชื่อผู้แต่ง บัตรหนังสือแต่ละวันเรียงไว้หลังบัตรนำวันที่ยืมหรือวันกำหนดส่ง
วิธีการคืน
นำหนังสือส่งคืนพร้อมบัตรผู้ยืม เจ้าหน้าที่ตรวจดูว่าเกินกำหนดส่งหรือไม่ ถ้าเกินก็คิดค่าปรับ เจ้าหน้าที่จะประทับตราวันคืน ในบัตรผู้ยืม ส่งคืนเจ้าของบัตร หาบัตรหนังสือในที่เก็บหลังบัตรนำวันที่ ซึ่งตรงกับวันที่ในหนังสือ แล้วสอดเข้าซองบัตรหนังสือ นำไปขึ้นชั้น กรณีที่ผู้ยืมส่งคืนเป็นจำนวนมาก จะเก็บหนังสือไว้บนโต๊ะรับ-จ่าย หรือใส่รถเข็นหนังสือไว้ก่อน จนกว่าจะมีเวลาหาบัตรหนังสือ และสอดเข้าหนังสือเรียบร้อยแล้ว เพื่อให้บริการจ่าย-รับดำเนินไปอย่างมีประสิทธิภาพ ห้องสมุดทุกแห่งต้องวางระเบียบห้องสมุดนั้น ๆ เพื่อเป็นแนวปฎิบัติในการวางระเบียบต้องให้ความสะดวกในการยืม มากที่สุดและให้เหมาะสมกับประเภทของห้องสมุดด้วย เพราะจะได้แจกแจงรายละเอียดให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของห้องสมุดนั้น ๆ ห้องสมุดทุกแห่งจะมีสาระสำคัญของระเบียบ เหมือน ๆ กัน เช่น
การทำบัตรสมาชิกห้องสมุด
ห้องสมุดประชาชนควรมีนโบบายให้สมาชิกทุกคนทำบัตรห้องสมุด และทำบัตรครั้งเดียวใช้ได้ตลอดไป แต่สมาชิกต้องนำบัตรมาต่ออายุบัตร ถ้าบัตรหมดหรือชำรุดมากแล้วขอทำใหม่ ต้องนำบัตรเก่ามาแสดงด้วย โดยไม่ต้องเสียค่าทำบัตรใหม่ ในการทำบัตรห้องสมุด ปฎิบัติตามขั้นตอนดังนี้
หนังสือที่มีผู้ใช้มาก แต่มีจำนวนไม่พอเพียง ผู้ใช้ที่ต้องการใช้ควรแสดงความจำนงโดยการเขียนจองไว้ตามแบบห้องสมุด เมื่อเขียนจองแล้ว เจ้าหน้าที่จะหาบัตรหนังสือในกล่องบัตรยืมว่า หนังสือเล่มนั้นคืนเมื่อไร และนัดให้ผู้ใช้มารับในวันต่อจากกำหนดส่ง เจ้าหน้าที่ที่รับจองหนังสือนำใบจองหนังสือเสียบไว้ในบัตรหนังสือในกล่องบัตรยืม
ตัวอย่างแบบฟอร์มจองหนังสือ
บริการหนังสือจองหรือหนังสือสำรอง
เนื่องจากผู้ใช้ต้องการศึกษาค้นคว้าหนังสือชื่อเรื่องนั้น ๆ พร้อม ๆ กันเป็นจำนวนมากทำให้หนังสือไม่พอกับจำนวนผู้ใช้ เพื่อบรรเทาความยุ่งยากและให้ทุกคนอ่านหนังสืออย่างทั่วถึง จึงจัดเป็นหนังสือจอง หนังสือจองคืน หนังสือทั่ว ๆ ไป ซึ่งนำมาเก็บไว้ในวันที่ เฉพาะและย่นเวลายืมให้น้อยกว่าหนังสือธรรมดาทั่วไป กำหนดให้ยืมอ่านในห้องสมุดทั้งวัน กำหนดเวลาที่อนุญาต ให้ยืมออกจากห้องสมุดได้ ด้วยการออกระเบียบอย่างเข้มงวด โดยทั่ว ๆ ไปกำหนดว่าใช้ในห้องสมุดได้เป็นเวลา 1 ชั่วโมงแล้วนำมาคืน ถ้าไม่มีผู้ใดต้องการอีกก็สามารถยืมไปอ่านต่อได้อีก 1 ชั่วโมง ถ้าต้องการยืมออกจากห้องสมุดก็ยืมได้เวลาที่ห้องสมุด ใกล้เวลาปิด และกำหนดส่งในวันต่อมาก่อนเวลาประมาณ 9.00 น. ถ้าส่งช้า ปรับในอัตราที่ค่อนข้างสูง เช่น ปรับชั่วโมงละ 5 บาท เป็นต้น
ปรับปรุงล่าสุด วันที่ 9 มิถุนายน 2544
รศ. จุมพจน์ วนิชกุล
chumpot@hotmail.com