1631303 บริการอ้างอิงและสารสนเทศ
Reference and Information Services
ภาคต้น ปีการศึกษา 2545
3 (2-2)

ผู้สอน : รศ. จุมพจน์ วนิชกุล
โปรแกรมวิชาบรรณารักษศาสตร์และสารนิเทศศาสตร์
บัณฑิตวิทยาลัย
สถาบันราชภัฏกาญจนบุรี
อ.เมือง กาญจนบุรี 71190

chumpot@hotmail.com

คู่มือการดำเนินงานให้บริการสารสนเทศ

ในการดำเนินงานให้บริการสารสนเทศในศุนย์สารสนเทศประเภทใดๆ บรรณารักษ์ ตลอดจนนักสารสนเทศ ควรพิจารณาถึงคู่มือในการดำเนินงาน ซึ่งอาจเปรียบได้เหมือนกับการวางมาตรฐานในการให้บริการสารสนเทศ ที่เกี่ยวข้อง ในประเด็นต่อไปนี้ คือ

1.1 การดำเนินงานเกี่ยวกับผู้ใช้บริการ(Users)
ผู้ใช้บริการ หรือ สมาชิกในศูนย์สารสนเทศ เป็นประเด็นแรกที่บรรณารักษ์ควรพิจารณาถึงความสำคัญว่าจะ ดำเนินการพิจารณาเกี่ยวกับผู้ใช้ในประเด็นใด เช่น การจัดกลุ่มผู้ใช้ตามประเภท หรือ ตามอาชีพ หรือ ตามกลุ่มหน่วยงาน เพื่อที่จะได้วางแผนในการจัดทรัพยากรสารสนเทศให้สอดคล้องกับความต้องการของกลุ่มผู้ใช้ต่อไป การศึกษาความต้องการของผู้ใช้ จึงเป็นสิ่งจำเป็น

1.2 การบริการสารสนเทศ (The information service)

การบริการสารสนเทศจำเป็นต้องมีกลยุทธ์ในการให้บริการ หัวใจสำคัญคือ การให้บริการข้อมูลสารสนเทศ โดยปราศจากความลำเอียงใดๆ มีวัตถุประสงค์ที่จะต้องตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ในเวลาที่ต้องการ การดำเนินการเตรียมห้องสมุดให้เป็นแหล่งทรัพยากรสารสนเทศจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องดำเนินการ ตั้งวัตถุประสงค์ก่อนล่วงหน้าในการให้บริการ เช่น

- การวางนโยบายในการให้บริการ
- การให้บริการอ้างอิงเบื้องต้น
- การจัดสร้างแหล่งทรัพยากรสารสนเทศเฉพาะเรื่อง
- การสอบถามความต้องการข้อมูลจากผู้ใช้
- การจัดตั้งศูนย์สารสนเทศสาขา
- การให้บริการสารสนเทศท้องถิ่น
- การให้บริการแก่เด็ก
- การให้บริการแก่คนพิการ
- การให้บริการแก่สังคมในสภาพรวม

1.3 ทรัพยากรสารสนเทศ (Information resources)

ข้อแนะนำเกี่ยวกับแหล่งทรัพยากรสารสนเทศ คือ ควรมีนโยบายในการคัดเลือกสารสนเทศที่จะนำมาให้บริการ มีคู่มือในการคัดเลือกที่ดี ตัวทรัพยากรสารสนเทศเองมีความทันสมัยอยู่ตลอดเวลา เน้นในการจัดหาทรัยการสารสนเทศ ประเภทสื่ออิเล็กทนอนิกส์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสื่อสารสนเทศในระบบอินเทอร์เน็ต ควรคำนึงถึงมาตรฐานของทรัพยากรสารสนเทศที่ให้บริการในห้องสมุด ประเภทต่างๆด้วย

1.4 สารสนเทศและเทคโนโลยีการสื่อสาร(ICT - Information communication technology)

การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ตลอดจนเทคโนโลยีการสื่อสารต่างๆที่ทันสมัย เป็นสิ่งจำเป็น ควรมีการวางแผน การใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์และเทคโนโลยีการสื่อสารให้มีประสิทธิภาพ ให้พิจารณาถึงการเชื่อมโยงข้อมูลในระบบ อินเทอร์เน็ตตลอดจนการเตรียมบุคลากรให้มีความรู้ความเข้าใจในการให้บริการในระบบอินเทอร์เน็ตและการใช้ เทคโนโลยีการสื่อสารประเภทต่างๆ

1.5 สิ่งอำนวยความสะดวกในการให้บริการ (Accommodation)

ในศูนย์ให้บริการสารสนเทศ ควรเตรียมสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆในการให้บริการข้อมูล เช่น การจัดสภาพ เนื้อที่ในห้องต่างๆที่ให้บริการ การจัดหาเฟอร์นิเจอร์ห้องสมุดที่เหมาะสม การเตรียมเครื่องมือ และอุปกรณ์ต่างๆ ที่จำเป็น

1.6 การจัดการในองค์กร (Management)

การจัดการในองค์กรเป็นเรื่องสำคัญในการวางแผน ควรมีการวางแผนในการควบคุมค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในการให้บริการ มีการจัดทำแผนการให้บริการในระยะยาวและระยะสั้น มีการวางแผนในการพัฒนาบุคลากร ควรมีการจัดตั้ง ผู้จัดการฝ่ายบริการสารสนเทศเพื่อพิจารณาการปรับปรุงในเรื่องของการให้บริการโดยเฉพาะ

1.7 คุณภาพในการให้บริการ (Quality of service and performance measurement)

ศูนย์สารสนเทศต้องตระหนักถึงความสำคัญของคุณภาพในการให้บริการ ควรพิจารณามาตรฐานการให้บริการ ตาม ISO/DIS 11620 ซึ่งเน้นในเรื่องการให้บริการอ้างอิงและสารสนเทศ

1.8 การประชาสัมพันธ์ (Publicity and promotion)

ควรมีการส่งเสริมการประชาสัมพันธ์ในหน่วยงานเพื่อให้ผู้ใช้บริการได้ทราบถึงการให้บริการข้อมูลสารสนเทศ ต่างๆได้อย่างต่อเนื่อง เป็นการสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างผู้ให้และผู้ใช้บริการ

1.9 ความสัมพันธ์ขององค์กร (Relationships)

ศูนย์สารสนเทศต่างๆควรสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น ภายในสถาบันเดียวกัน ภายนอกสถาบัน โดยเฉพาะการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคลากรในท้องถิ่นที่ศูนย์สารสนเทศแห่งนั้นตั้งอยู่ จะทำให้ใช้ประโยชน์จากข้อมูลที่ให้บริการอยู่ได้มาก และเกิดประโยชน์สูงสุด

ปรับปรุงล่าสุด วันที่ 10 มิถุนายน 2545
รศ. จุมพจน์ วนิชกุล
chumpot@hotmail.com / chumpotw@yahoo.com